وجود مناطق آزاد درهر کشور از حسن های زیادی برخوردار است. یکی از این مزیت ها می توان به جذب شرکت های خارجی برای سرمایه گذاری در این مناطق و همچنین رونق کسب و کارهای داخلی اشاره کرد. راه‌اندازی مناطق آزاد تجاری در جهان و بنادر مختلف آن باعث شد تا بعد از جنگ جهانی، اوضاع کشورها تا حد زیادی از نظر اقتصادی بهبود پیدا کند. وجود مناطق آزاد با در نظر گرفتن شرایطی ویژه از جمله :

_ عدم وجود سلسله ‌مراتب و تشریفات اداری؛   

_ معافیت مالیاتی؛

_ آسان بودن فرایند صادرات و واردات؛     

_ جذب سرمایه‌گذاری خارجی؛

_ بخشودگی سود و عوارض گمرکی؛ 

باعث می‌شود تا کار تجارت به ویژه در ابعاد بین‌المللی ساده‌تر پیگیری شود. این سهولت و در نظر گرفتن شرایط خاص تجارت، مزایای زیادی به همراه دارد. مثلا:

1- گسترش همکاری‌های تجاری در ابعاد بین‌المللی؛

2- کسب درآمدهای ارزی؛

3- ایجاد رشد و رونق در مناطقی که شرایط تجارت بین‌المللی دارند اما دچار محرومیت‌های اقتصادی هستند؛

4- ایجاد فرصت‌های شغلی متنوع؛  و…..

در منطقه آزاد تجاری می‌توان بدون پرداخت عوارض گمرکی، کالاهای مختلفی را به صورت وارداتی به کشور وارد یا کالاهایی را بدون قوانین دست و پاگیر پرداخت گمرک و عوارض به کشورهای دیگر صادر کرد. ضمن اینکه بعد از وارد کردن برخی از کالاها می‌توان، آنها را برای مدتی مشخص در انبارهای منطقه نگهداری و مجددا به نقاطی دیگر صادر کرد. کسانی که طرح راه‌اندازی منطقه آزاد را مطرح و از آن حمایت می‌کردند، بر این اعتقاد بودند که تجارت آزاد بین‌المللی بازی سودآوری است که برای همه کشورها رفاه به همراه می‌آورد. مثلا آدام اسمیت که پدر علم اقتصاد مدرن شناخته می‌شود، همیشه می‌گفت: «کشورها با تولید کالاهایی که در تولید آن تخصص دارند و دریافت کالاهایی که در تولید آن تخصص ندارند، به ایجاد نوعی ثبات و تعادل تجاری و اقتصادی در جهان کمک می‌کنند و این امور به کمک روش‌هایی چون راه‌اندازی منطقه آزاد تجاری میسر می‌شود». البته تجارت آزاد به توزیع ثروت و درآمد در جهان کمک می‌کند ولی به زیرساخت‌های مختلفی در هر کشور هم نیازمند است.

1- معاف شدن از قوانین و مقررات گمرکی از اصلی ترین و مهمترین مزیت های ایجاد کسب و کار در مناطق آزاد تجاری است.

2- شرک هایی که در مناطق آزاد تجاری ثبت می شوند تا 20 سال از پرداخت مالیات معاف هستند.

3- تردد و اقامت اتباع خارجی در مناطق آزاد از قوانین ساده تری پیروی می کند.

4- در مناطق آزاد انتقال ارز و سرمایه افراد به خارج از کشور یا سایر مناطق آزاد آسان تر است.

5- مقررات اشتغال نیروی کار ایرانی و خارجی در مناطق آزاد ساده تر است.

6- یکی از قوانینی که در این مناطق وجود دارد ثبت شرکت تحت مالکیت خارجی می باشد.

7- یکی دیگر از مزایای مناطق آزاد تجاری تعرفه های بسیار پایین خدمات و حمل و نقل در فرودگاه های این مناطق است.

منطقه ویژه اقتصادی همانند مناطق آزاد، اهدافی چون رشد صنعت، افزایش صادرات، کسب درآمد ارزی، بهبود وضع اشتغال، کاهش تورم و جذب سرمایه‌های خارجی دارد. اما به طور کلی میزان پایبندی به این اهداف، در منطقه‌ آزاد و منطقه‌ ویژه‌ اقتصادی تفاوت هایی دارد؛ به همین دلیل معمولا سرمایه گذاری در مناطق آزاد از محبوبیت بیشتری برخوردار است. برخی از افراد عادی و حتی سرمایه گذاران ممکن است در تشخیص تفاوت های بین منطقه آزاد تجاری و منطقه ویژه اقتصادی با مشکل مواجه شوند. اصلی ترین و مهم ترین تفاوت های این مناطق عبارت اند از: